آی وی اف و عوارض آن، خطری تهدیدتان می کند؟

یکی از مشکلات مامان و باباها در این روزها باردار شدن است. ممکنه زوجی بعد از یکسال تلاش برای باردار شدن موفق نشوند و سرانجام به مراکز ناباروری مراجعه کنند. شاید اولین واژه ای که در این مراکز به گوششان میخورد، ای وی اف است.در این مقاله سعی کردیم هر آنچه را شما باید درباره ای وی اف بدانید، مطرح کنیم: 

-آی وی اف چیست؟

-چرا آی وی اف انجام می شود؟

-چگونه می توانم برای آی وی اف آماده شوم؟

-آی وی اف چگونه انجام میشود؟

-عوارض جانبی مرتبط با آی وی اف چیست؟

آی وی اف چیست؟

آی وی اف (لقاح آزمایشگاهی) نوعی تکنولوژی تولید مثل است. این تکنولوژی شامل بازیابی تخمک ها از تخمدان های زن و پرورش آنها با اسپرم است. این تخمک بارور به عنوان نطفه شناخته می شود. نطفه پس از آن برای ذخیره سازی فریز می شود و به رحم زن منتقل می شود. بسته به موقعیت شما، IVF می تواند از موارد زیر استفاده کند:

-تخمک شما و اسپرم همسر شما

-تخمک شما و اسپرم اهدا شده

-تخمک های اهدا شده و اسپرم همسر شما

-تخمک های اهدا شده و اسپرم اهدا شده

-نطفه های اهدا شده

پزشک همچنین می تواند نطفه را داخل یک حامل جایگزین یا حامل حاملگی بارور کند. به عنوان مثال خانمی دیگر که فرزند شما را حمل می کند

چرا آی وی اف انجام می شود؟

IVF به افرادی که دارای ناباروری هستند و می خواهند نوزاد داشته باشند کمک می کند. IVF گران و تهاجمی است، بنابراین زوج ها اغلب دیگر روش های باروری را امتحان می کنند. روش های دیگر شامل مصرف داروهای باروری یا تلقیح داخل رحمی می باشد. در طی این مراحل، پزشک اسپرم را مستقیما به رحم زن انتقال می دهد. مشکلات نازایی که منجر به استفاده از آی وی اف می شود عبارتند از:

-کاهش باروری در زنان بالای 40 سال

-لوله های فالوپی مسدود یا آسیب دیده

-کاهش عملکرد تخمدان

-آندومتریوز

-فیبروئید رحم

-ناباروری مردان، مانند تعداد کم اسپرم و یا اختلالات در شکل اسپرم 

-ناباروری بدون دلیل

-افراد مبتلا به اختلال ژنتیکی

-ناباروری غیرقابل توصیف

همچنین در صورتی که احتمال انتقال بیماری های ژنتیکی به فرزندان وجود داشته باشد، والدین از روش آی وی اف استفاده می کنند. آزمایشگاه پزشکی می تواند نطفه ها را برای ناهنجاری های ژنتیکی آزمایش کند. سپس یک پزشک فقط نطفه بدون نقص ژنتیکی را استفاده می کند.

چگونه می توانم برای آی وی اف آماده شوم؟

- قبل از شروع آی وی اف، خانم ها برای اولین بار آزمایش تخمدان را انجام می دهند. این آزمایش شامل گرفتن نمونه خون و آزمایش آن برای سطح هورمون تحریک کننده فولیکول است. نتایج این آزمایش اطلاعات مربوط به اندازه و کیفیت تخمک شما را به پزشک می دهد.

- دکتر همچنین رحم شما را بررسی خواهد کرد. این بررسی شامل انجام سونوگرافی می باشد، که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصویر رحم استفاده می کند. پزشک همچنین می تواند از طریق مهبل و رحم یک نشانگر را وارد کند. این آزمایش ها می تواند سلامت رحم شما را نشان دهد و به پزشک کمک کند که بهترین راه برای لقاح انتخاب کند.

- مردان نیاز به آزمایش اسپرم دارند. این آزمایش شامل استفاده از نمونه منی است که آزمایشگاه برای تعداد، اندازه و شکل اسپرم تجزیه و تحلیل خواهد کرد. اگر اسپرم ضعیف یا آسیب دیده باشد، یک عملیات به نام Intracytoplasmic sperm injection )ICSI)  ممکن است ضروری باشد. در ICSI، تکنسین اسپرم را به طور مستقیم به تخمک تزریق می کند. ICSI می تواند بخشی از روند IVF باشد.

- انتخاب IVF یک تصمیم شخصی است. اما باید به عوامل مختلف توجه داشت.

آی وی اف چگونه انجام می شود؟

پنج مرحله IVF عبارتند از:

-تحریک تخمک گذاری

-بازیابی تخمک

-تلقیح و باروری

-کاشت نطفه

-انتقال جنین

اولین مرحله: تحریک تخمک گذاری

- یک زن به طور معمول در طی هر دوره قاعدگی یک تخمک تولید می کند. با این حال، IVF نیاز به چند تخمک دارد. استفاده از تخمک های متعدد، شانس لقاح را افزایش می دهد. داروهای باروری برای افزایش تولید تخمک ها استفاده می شود. در طی این مدت، پزشک آزمایش خون و سونوگرافی را به طور منظم برای نظارت بر تولید تخمک انجام می دهد.

-  در طی این مرحله، خانم سونوگرافی واژینال انجام می دهد تا تخمدان ها و آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون استفاده شود.

دومین مرحله: بازیابی تخمک

جراحی کوچک، به نام آسپیراسیون فولیکول، برای برداشتن تخمک از بدن زن انجام می شود.

 جراحی اغلب به عنوان یک روش سرپایی در مطب دکتر انجام می شود. به مادر دارو داده می شود تا در طول درمان احساس درد نکند. با استفاده از تصاویر سونوگرافی به عنوان راهنما، پزشک یک سوزن نازک را از طریق مهبل و داخل تخمدان و کیسه های (فولیکول ها) حاوی تخمک قرار می دهد. سوزن به یک دستگاه مکش متصل شده است، که تخمک و مایع هر فولیکول را بیرون می کشد.

 این روش برای تخمدان دیگر نیز تکرار می شود. ممکن است بعضی از این کار گرفتگی هایی وجود داشته باشد، اما در عرض یک روز از بین می رود.

 در موارد نادر، ممکن است لازم باشد که لاپاروسکوپی لگن برای برداشتن تخمک مورد نیاز باشد. اگر یک زن نتواند تخمک تولید کند، ممکن است تخمک اهدایی استفاده شود.

مرحله سوم: تلقیح و بارور شدن 

مرد نیز باید یک نمونه اسپرم به پزشک بدهد. تکنسین اسپرم را با تخمک در ظرف مخلوط می کند. اگر نطفه تولید نشود، ممکن است پزشک از ICSI استفاده کند.

اسپرم مرد در کنار با کیفیت ترین تخمک ها قرار می گیرد. مخلوط کردن اسپرم و تخمک تلقیح نامیده می شود.

سپس تخمک و اسپرم در محفظه با محیط کنترل شده ذخیره می شود. اسپرم اغلب چند ساعت پس از تلقیح وارد تخمک می شود.

اگر پزشک فکر کند احتمال لقاح پایین است، اسپرم ممکن است به طور مستقیم به داخل تخمک تزریق شود. این تزریق اسپرم درون سیتوپلاسمیک (ICSI) نامیده می شود.

 بسیاری از برنامه های باروری به طور معمول بر روی برخی از تخمک ها ICSI را انجام می دهند، حتی اگر موارد ظاهری طبیعی باشند.

مرحله چهارم: کشت نطفه یا جنین

- پزشک تخمک های بارور را کنترل می کند تا اطمینان حاصل شود که آنها تقسیم و توسعه می یابند. نطفه ها در این زمان ممکن است برای شرایط ژنتیکی آزمایش شوند.

- هنگامی که تخمک تخمگذاری شده تقسیم می شود، نطفه تشکیل می شود. کارکنان آزمایشگاه به طور مرتب جنین را بررسی می کنند تا مطمئن شود که در حال رشد است. در حدود 5 روز، یک نطفه طبیعی دارای چندین سلول است که به طور فعال تقسیم می شوند.

- زوجهایی که خطر ابتلا به اختلال ژنتیکی (ارثی) انتقالی به جنین دارند ممکن است تشخیص ژنتیکی قبل از لقاح را انجام دهند. این عمل حدود 3 تا 4 روز پس از لقاح انجام می شود. دانشمندان آزمایشگاه یک سلول تک سلولی را از هر جنین برداشته و مواد را برای اختلالات ژنتیکی خاص بررسی میکنند.

-  طبق گزارش انجمن آمریکایی پزشکی باروری، PGD می تواند به والدین کمک کند تا تصمیم بگیرند که کدام جنین برای ایمپلنت استفاده شود. این کار احتمال انتقال اختلال به کودک را کاهش می دهد. این تکنیک بحث برانگیز است و در همه مراکز ارائه نمی شود.

مرحله پنجم: انتقال جنین

نطفه ها 3 تا 5 روز پس از بازیابی و باروری تخمک به بدن مادر منتقل می شوند.

 این کار در مطب دکتر انجام می شود و مادر کاملا هوشیار است. دکتر یک لوله نازک (کاتتر) حاوی نطفه را به واژن زن، از طریق دهانه رحم و رحم وارد می کند. اگر نطفه در پوشش رحم قرار گیرد(رشد می کند) و رشد کند، حاملگی اتفاق می افتد.

 ممکن است بیش از یک نطفه به صورت همان زمان وارد رحم شود، که می تواند به دوقلو، سه قلو یا بیشتر منجر شود. تعداد دقیق انتقال جنین یک مسئله پیچیده است که به عوامل بسیاری، به ویژه سن زن بستگی دارد.

جنین های غیر استفاده شده ممکن است یخ زده و بعدا اهدا شوند.

بارداری زمانی اتفاق می افتد که نطفه به دیواره رحم بچسبد و کاشت انجام شود. این عمل 6 تا 10 روز طول می کشد. اگر حامله باشید، در آزمایش خون مشخص خواهد شد.

بعد از عمل ای وی اف

پس از انتقال نطفه، می توانید فعالیت های روزمره خود را انجام دهید. با این حال، تخمدانها ممکن است هنوز بزرگ شوند. بهتر است از فعالیت شدید بپرهیزید. عوارض جانبی معمول عبارتند از:

-ترشحات مایع روشن یا خونریزی پس از عمل - با توجه به سواب دهانه رحم قبل از انتقال نطفه

- حساسیت پستان به علت سطوح استروژن بالا

-نفخ خفیف

-گرفتگی ملایم

-یبوست

اگر پس از انتقال جنین درد متوسط ​​یا شدید داشتید، با پزشک خود مشورت کنید. او شما را برای عوارضی مانند عفونت، پیچیدن تخمدان (پیچش تخمدان) و سندرم هیپرزیمولاسیون شدید تخمدان بررسی خواهد کرد.

نتایج عمل آی وی اف:

حدود 12 روز تا دو هفته پس از بازیابی تخمک، پزشک نمونه ای از خون را برای تشخیص اینکه آیا شما حامله هستید، آزمایش می کند:

-اگر باردار باشید، پزشک شما را به متخصص زنان و زایمان یا سایر متخصصان بارداری معرفی خواهد کرد.

- اگر باردار نباشید، مصرف پروژسترون را متوقف خواهید کرد و احتمالا یک هفته بعد پریود می شوید. اگر پریودی نشوید یا خونریزی غیرعادی داشته باشید، باید به پزشک مراجعه کنید. اگر می خواهید یک بار دیگر لقاح زمایشگاهی (IVF) انجام دهید، پزشک ممکن است اقداماتی را که می توانید برای بهبود شانس ابتلا به بارداری از طریق IVF انجام دهید، پیشنهاد کند.

احتمال بارداری یک جنین سالم پس از استفاده از IVF بستگی به عوامل مختلف دارد از جمله:

1-  سن مادر:

هر چقدر مادر جوانتر باشد، احتمال بارداری و زایمان جنین سالم با استفاده از تخمک در طول IVF بیشتر می باشد. زنانی که سن 41 سال و بالاتر دارند اغلب توصیه می شود از تخمک های اهدا کننده در IVF برای افزایش شانس موفقیت استفاده کنند.

2-  وضعیت نطفه:

انتقال نطفه هایی که بیشتر رشد کرده اند احتمال بارداری را افزایش میدهد. البته تمام نطفه ها به خوبی رشد نمی کنند. با پزشک یا سایر متخصصان صحبت کنید.

3-  سابقه باروری:

در زنانی که قبلا باردار شده اند احتمال بارداری با استفاده از IVF بیشتر است. میزان موفقیت برای زنانی که قبلا IVF را چندین بار استفاده کرده اند، اما باردار نشده اند کمتر است.

4-  علت ناباروری:

داشتن تخمک نرمال، شانس بارداری با استفاده از IVF را افزایش می دهد. زنان مبتلا به آندومتریوز شدید کمتر از زنان مبتلا به ناباروری غیرقابل توصیف قادر به باردار شدن با IVF هستند.

5-  عوامل شیوه زندگی:

زنانی که سیگار می کشند معمولا تخمک های کمتری را در طول IVF بازیابی می کنند و ممکن است سقط داشته باشند. سیگار کشیدن می تواند احتمال موفقیت زن را با استفاده از IVF 50 درصد کاهش دهد. چاقی می تواند شانس بارداری و داشتن یک نوزاد را کاهش دهد. استفاده از الکل، داروهای تفریحی، کافئین بیش از حد و داروهای خاص نیز می تواند مضر باشد.

ای وی اف چقدر موفق است؟

میزان موفقیت درمانگاه های IVF بستگی به عوامل متعددی از قبیل تاریخ باروری، سن مادر، علت ناباروری و عوامل سبک زندگی است. در ایالات متحده، نرخ تولد برای هر دوره چرخه IVF تقریبا:

- 41-43٪ برای زنان زیر 35 سال

 -33-36٪ برای زنان بین 35 تا 37 سال

 -23-27٪ برای زنان بین 38 تا 40 سال

 -13-18٪ برای زنان بالای 40 سال

عوارض جانبی مرتبط با آی وی اف چیست؟

-حاملگی چندقلو، که خطر زایمان زودرس و کاهش وزن جنین را افزایش می دهد.

-سقط جنین (از دست دادن حاملگی) (بخوانید: راه های جلوگیری از سقط جنین، 8 روش)

-حاملگی خارج از رحم (زمانی که تخمک خارج از رحم وارد می شود)

-سندرم Hyperstimulation تخمدان، یک بیماری نادر که مایع زیادی در شکم و قفسه سینه جمع می شود.

-خونریزی، عفونت، یا آسیب به روده یا مثانه (نادر)

همانند بسیاری از روش های پزشکی، خطرات احتمالی وجود دارد. علائم شدیدتر، معمولا از OHSS، عبارتند از:

-تهوع یا استفراغ

-کاهش فرکانس ادرار 

-تنگی نفس

-سرگیجه

-درد شدید معده و نفخ

-افزایش وزن ده پوندی در عرض سه تا پنج روز

اگر هر کدام از این علائم بالا را تجربه کردید، بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید. خطرات اضافی IVF عبارتند از:

1- تولد چندقلو:

اگر بیشتر از یک نطفه در رحم شما تخمک گذاری شود، IVF خطر باداری را افزایش می دهد. بارداری با جنین های متعدد خطر ابتلا به زایمان زودرس و وزن کم جنین را افزایش میدهد. 

2-  زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد:

تحقیقات نشان می دهد استفاده از IVF خطر زایمان زودرس یا تولد نوزاد با وزن کم را افزایش میدهد.

3-  سندرم هیپرسترومایی تخمدان:

استفاده از داروهای باروری تزریقی، مانند گنادوتروپین کوریونیک انسانی (HCG) برای ایجاد تخمک گذاری، می تواند سبب ایجاد سندرم هیپرسترومایی تخمدانی شود که در آن تخمدان ها متورم و دردناک می شوند.

نشانه ها و علائم معمولا یک هفته طول می کشد و شامل درد خفیف شکم، التهاب، تهوع، استفراغ و اسهال می باشد. اگر باردار شدید، علائم شما ممکن است چند هفته طول بکشد. به ندرت، ممکن است یک فرم شدیدتر از سندرم هیپرکرمی شدن تخمدان ایجاد شود که همچنین می تواند باعث افزایش سریع وزن و تنگی نفس شود.

4-  سقط جنین:

میزان سقط جنین برای زنانی که با استفاده از IVF با جنین تازه باردار شده اند شبیه به زنانی است که به طور طبیعی باردار شده اند - حدود 15 تا 25 درصد - اما با افزایش سن مادر، میزان آن افزایش می یابد. با این وجود، استفاده از جنین های یخ زده در IVF، ممکن است کمی خطر سقط جنین را افزایش دهد.

5-عوارض روش بازیابی تخمک:

 استفاده از سوزن آسپیریت برای جمع آوری تخمک ممکن است سبب خونریزی، عفونت یا آسیب به روده، مثانه یا رگ های خونی شود. 

6-  حاملگی خارج رحمی:

حدود 2 تا 5 درصد از زنانی که با IVF درمان می شوند احتمال حاملگی خارج از رحم دارند - زمانی که تخمک خارج از رحم، معمولا در لوله فالوپی تخمک گذاری می شود. تخمک تخمگذاری شده نمی تواند در خارج از رحم زنده بماند و هیچ راهی برای ادامه حاملگی وجود ندارد.

7-  نقائص هنگام تولد:

سن مادر یکی از عوامل خطر اولیه در توسعه نقایص زایمان است، مهم نیست که چگونه باردار شده اید. تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه آیا نوزادان ممکن است در معرض خطر افزایش نقایص خاصی باشند، مورد نیاز است. برخی از کارشناسان معتقدند که استفاده از IVF خطر ابتلا به نقص های زایمان را افزایش نمی دهد.

8- سرطان تخمدان:

اگر چه برخی مطالعات اولیه نشان می دهد که بین داروهای خاصی که برای تحریک رشد تخمک و رشد نوع خاصی از تومور تخمدان استفاده می شوند ارتباطی وجود دارد، اما مطالعات اخیر این یافته ها را پشتیبانی نمی کند.

9- استرس:

 استفاده از IVF می تواند از نظر مالی، جسمی و احساسی شما را تخلیه کند. کمک و حمایت مشاوران، خانواده و دوستان می تواند به شما و شریک زندگیتان کمک کند در این مرحله پیش بروید.

سوالات رایج شما درباره عمل آی وی اف (ivf):

1- چند جنین باید ایجاد یا انتقال داده شود؟

تعداد انتقال جنین معمولا به تعداد تخمک های جمع آوری شده و سن مادر بستگی دارد. همانطور که میزان لانه گزینی با افزایش سن کاهش می یابد، تخمک های بیشتر بسته به سن، تخمک گذاری می شوند تا امکان لانه گزینی را افزایش دهند. با این حال، تعداد بیشتری از تخمک های منتقل شده، احتمال بارداری چندقلو را افزایش می دهد. 

2-  چه تعداد نطفه باید منتقل شود؟

پتعداد نطفه منتقل شده معمولا بر اساس سن و تعداد تخمک بازیابی شده می باشد. از آنجا که میزان لانه گزینی برای زنان مسن پایین تر است، معمولا بیشتر نطفه ها منتقل می شوند - به جز زنانی که از تخمک های اهدا کننده استفاده می کنند. اکثر پزشکان از دستورالعمل های خاص برای جلوگیری از حاملگی چندقلو بالاتر از سه قلو استفاده می کنند و در برخی از کشورها، قانون تعداد نطفه انتقالی را محدود می کند. اطمینان حاصل کنید که شما و دکتر در مورد تعداد نطفه انتقالی توافق دارید.

3- با نطفه های اضافی چه کار میکنید؟

نطفه های اضافی می توانند چندین سال یخ زده و ذخیره شوند. همه جنین ها در فرآیند انجماد نجات نمی یابند اما اکثر آنها زنده می مانند. فریز کردن می تواند باعث شود چرخه های آینده IVF ارزان تر و کمتر تهاجمی باشد. با این حال، میزان تولد نطفه های یخ زده کمی کمتر از نطفه های تازه است. ممکن است بخواهید نطفه های یخ زده استفاده نشده را به یک زن و شوهر دیگر یا یک مرکز تحقیقاتی بفروشید. همچنین می توانید نطفه های استفاده نشده را از بین ببرید.

4-  چگونه یک حاملگی چندقلو را انجام می دهید؟

گر بیش از یک نطفه به رحم منتقل شود، IVF می تواند منجر به حاملگی چندقلو شود - که برای شما و نوزادان شما خطرناک است. 

5- آیا عوارض احتمالی مرتبط با استفاده از تخمک های اهدایی، اسپرم یا جنین یا حامل حاملگی را در نظر گرفته اید؟

یک مشاور متخصص در مسائل کمک کننده می تواند به شما در درک نگرانی ها، مانند حقوق قانونی اهدا کننده کمک کند. شما همچنین ممکن است به یک وکیل برای رسیدگی به پرونده های دادگاه نیاز داشته باشید تا به شما برای نطفه تلقیحی کمک کند.