برخورد با دزدی کودکان

دزدی یعنی برداشتن بدون اجازۀ وسایل دیگران. کودکان خردسال اغلب این کار را بدون آگاهی از نفس عمل انجام میدهند. آنها ممکن‌است بارها چیزی را که متعلق به‌خودشان نیست، بردارند و بدونِ اجازه به‌خانه بیاورند.

در اینگونه موارد، پدر و مادر چنان ناراحت، دلخور و گاه عصبانی می‌شوند که رفتاری خشن و پرخاشگرانه با کودک در پیش می‌گیرند. آنها نگرانند که مبادا این رفتار فرزندشان ادامه یابد، اما اینگونه هیجانات منفی می‌تواند موجب تکرار رفتار توسط کودک شود.

دزدی کودکان
کودک خردسال هنوز با مفهوم مالکیت اشیا آشنا نیست. به‌عبارت دیگر، نمی‌تواند مال خودش را از دیگران تشخیص دهد. کودک دو تا سه ساله‌ای که لوازم معمولی خانه را برای بازی برمی‌دارد یا آنها را در جایی پنهان می‌کند دزدی نکرده است.

بهتر است از زدن برچسب دزد به‌کودک خودداری کنیم و کار او را به‌صورت عملی توصیف کنیم که او انجام داده است تا وسایل دیگران را در اختیار داشته باشد. در اینجا به چند نکتۀ ساده اشاره می‌کنیم که والدین می‌توانند با به‌کار بستن آنها مانع از بروز چنین رفتارهایی در کودکانشان شوند.

کودکان 3 تا 5 ساله
کودکان 3 تا 5 ساله، برداشتن وسایل دیگران را غیراخلاقی نمی‌دانند، زیرا هنوز مفهوم مالکیت و حریم خصوصی را درک نمی‌کنند. آنها به‌سختی می‌فهمند که نباید چیزی را که متعلق به‌آنها نیست،بدون اجازه بردارند، زیرا در مرحلۀ رشدی خودمحوری هستند و تصور می‌کنند که همه چیز در اختیار آنهاست و هرکار بخواهند می‌توانند انجام دهند.

بهتر است پدر ومادرشان آنها را به‌دلیل این رفتار تنبیه و سرزنش نکنند. این زمان فرصت خوبی برای والدین است که دربارۀ موضوع مالکیت و اشتباه بودن عمل کودک با او صحبت کنند. باید از کودک خواست که آن وسیله را برگرداند و عذرخواهی کند.

کودکان 7 تا 12 سال

کودکان از حدود 6 سالگی به‌بعد، نه فقط مفهوم مالکیت را درک می‌کنند، بلکه به‌تدریج به‌اشتباه بودن عملشان پی می‌برند. در این موارد، علاوه بر برگرداندن شیء باید برای کودک جریمه‌ای در نظر گرفت (مثلاً برای دو روز از تماشای کارتون محروم شود).

چرا کودکان دزدی می‌کنند؟
کودکان به چند دلیل ممکن‌است گاهی بی‌اجازه وسایل و اسباب‌هایی را بردارند که متعلق به‌آنها نیست، این دلایل عبارتند از:
1- گاهی والدین ناخواسته دزدی را تقویت می‌کنند. پدر و مادری که متوجه می‌شوند کودک‌شان بدون اجازه‌چیزی را برداشته است، باید تذکرهای لازم را همان موقع به کودک بدهند. مثلاً به او بگویند: این وسیله مال تو نیست و نباید اون رو بدون اجازه برداری. یا اون وسیله رو پس بده و عذرخواهی کن.
2- گاهی کودک با مشاهدۀ رفتار اطرافیانش این عمل را یاد می‌گیرد. والدینی که وسایل دیگران را بدون اجازۀ صاحبش برمی‌دارند، به‌نوعی موجب بدآموزی برای کودک خود می‌شوند. مثلاً زمانی که والدین به رستوران و یا مکانی عمومی می‌روند، بدون اجازه‌وسیله‌ای را از آنجا بردارند و فرزندشان نیز شاهد این عمل باشد، کودک این کار را جایز خواهد شمرد و ممکن‌است در آینده آنرا تکرار کند.
3- برخی کودکان چون هیچ پول توجیبی برای خرج کردن ندارند، دزدی می‌کنند. گاهی کودک دوست دارد برای خودش چیزهای کوچکی مثل بستنی، شکلات و یا بیسکویت بخرد. در این حالت، اگر او پول نداشته باشد، ممکن است‌به سراغ کیف پدر یا مادرش برود.
البته در این موارد، باید پس از گذشت مدتی از رفتارهای نامناسب، پول توجیبی برای کودک مقرر کنیم، زیرا گذاشتن فوری پول توجیبی به‌نوعی تقویت کنندۀ رفتار قبلی است.
4- گاهی دزدی کودک ناشی از مشکلات رفتاری – هیجانی است. برخی از کودکان که دچار مشکلات ذهنی هیتند، دست به‌رفتارهای تابهنجار می‌زنند. مثلاً کودکان کم‌توان ذهنی قادر به درک قوانین اجتماعی نیستند و ممکن‌است گاهی از فروشگاه‌ها چیزی بردارند. کودکان مبتلا به‌اختلال سلوک (بزهکاری) نیز می‌توانند چنین رفتارهایی را نشان دهند که باید مشاورۀ روان‌پزشکی داشته باشند.